تاریخ در حال تکرار است،اشعث بن قیس عصر جدید کیست ؟ رئیس فتنه گران؟؟؟؟؟؟؟؟؟؟؟؟

اَشْعَث‌ِ بْن‌ِ قَیس‌ِ کِنْدی‌، ابومحمد از مردان‌ مشهور در تاریخ‌ نیمة نخست‌ سده1ق‌ ، وی‌ بزرگ‌ قبیلة پر نفوذ کنده ‌، از آغاز مسلمانى‌ تا هنگام‌ مرگ‌ در بسیاری‌ حوادث‌ نقش‌ عمده‌ داشت‌ و مى‌توان‌ گفت‌ که‌ حضوراودر پاره‌ای‌ مواقع‌ خود حادثه‌ ساز بود .

نام اصلى او « معدیکرب » ، لقبش « اشعث » است و اشعث به معناى ژولیده‏ مو می ‏باشد. ¹

پدر اشعث ، قیس ، جدّ اولش معدیکرب ، جدّ دومش معاویة بن جبله و کنیه‏ اش ابومحمد است. ²

برخى از فرزندان او نیز در مسائل سیاسى زمان خود نقش آفریدند؛ جَعْدَه دختر اوهمسر خود، امام حسن(ع) را با زهر به شهادت رساند. ³

محمدبن‌اشعث پس از صلح امام حسن(ع) ، حُجربن عَدِىّ را دستگیر و به زیادبن ابیه تحویل‌داد ⁴ و پس از قیام امام حسین(ع) و پیش از حادثه کربلا ، مسلم‌بن‌عقیل را نیز دستگیر و به عبیدالله‌بن‌زیاد تحویل داد ⁵ و در کربلا با برادرش قَیْس‌بن‌اشعث در میان فرماندهان عمر سعد بود. ⁶

در سال دهم هجرت که همه‏ ى قبایل و طوایف عرب ، دین اسلام را پذیرفتند ، طایفه‏ ى کِنده هم که طایفه اشعث بن قیس است ، اسلام آورد . هیئتى از طایفه‏ ى کِنده به ریاست اشعث بن قیس در مدینه نزد پیامبر آمد و مسلمان بودن طایفه کنده را اعلام کردند و اشعث در آن روز مسلمان شد .⁷

پس از وفات پیامبر، طایفه کِنده و خود اشعث بن قیس مرتدّ شدند و از اسلام برگشتند. ⁸

اشعث از سوی عثمان ولایت آذربایجان را عهده‌دار بود و عثمان سالی صد هزار درهم از خراج آن دیار را به او می‌داد .

در زمان عثمان والی آذربایجان بود و پس از قتل وی و پیوستن مردم به علی ( ع ) وی نیز به آن حضرت پیوست و در جنگ صفین نیز شرکت کرد ؛ ولی خود خواهی اش او را به مخالفت با آن حضرت کشاند .

در یکی از شب‌های جنگ که اعراب بسیاری کشته شده بودند افراد قبیله خویش را جمع کرد و بدان‌ها گفت : امروز دیدید که چقدر از جمعیت عرب کشته شد ؟! به خدا سوگند که در عمرم چنین کشتاری به چشم ندیده‌ام .اگر بنا باشد جنگ به این صورت ادامه یابد ، عرب نابود گردد ،و با این سخنان خود در آن‌ها ایجاد تزلزل کرد .

این خبر به گوش معاویه رسید و همین امر انگیزه او شد که قرآن‌ها را بر نیزه کند و امیرالمؤمنین را به حکمین بخواند .

على‌بن‌ابى‌طالب(ع) پس از جنگ جمل ، یعنى حدود 6 ماه پس از آغاز خلافتش ، او را از ولایت آذربایجان عزل کرد و از وى خواست تا اموال حکومتى را در کوفه به حضرت تحویل دهد .⁹ این تصمیم بر اشعث ناگوار آمد ، به‌طورى که بر آن شد تا به معاویه بپیوندد؛ ولى قومش او را بازداشتند ، زیرا ترک شهر و قوم و پیوستن به معاویه را سزاوار نمى‌دانستند. ¹⁰

امام صادق می‌فرمایند : اشعث خود در خون امیرالمؤمنین دست داشت و دخترش جعده امام حسن را مسموم کرد و پسرش محمد در خون امام حسین شرکت داشت

او در جنگ صفین در سپاه امام على(ع) بود و از سوى حضرت فرمانده جناح راست لشکر عراق شد . در این جنگ ، به مالک اشتر که اصالتى یمنى داشت و از سرداران برجسته سپاه على(ع)بود ، حسادت می ورزید و در کسب پیروزیهاى نخستین با او به رقابت مى‌پرداخت. ¹¹

اشعث در زمان امیرالمومنین علی (ع) همچون عبدالله بن ابّی در عهد رسول خدا ، سر کرده منافقان بود و پیوسته به آزار و تمسخر امام می‌پرداخت .

 او در لیلة‌الهریر ضمن سخنرانى ، مردم را از ادامه جنگ برحذر داشت ¹² و پس از نیرنگِ بر سر نیزه کردن قرآنها از سوى معاویه ، به شدت از ادامه جنگ جلوگیرى کرد و على(ع) را واداشت تا مالک اشتر را از صف مقدّم جنگ به عقب بازگرداند . پس از آن در انتخاب ابن‌عبّاس و مالک‌اشتر به‌صورت نماینده سپاه عراق براى داورى ، با امیرمؤمنان ، على(ع)مخالفت ورزید و سرانجام امام را واداشت تا به داورى ابوموسى اشعرى تن در دهد ، بالاخره گروه خوارج در همان جا نشأت گرفت ، و تا امیرالمومنین در حیات بود ، به ایشان آزار می‌رساندند . ¹³

اشعث که در توطئه قتل على‌بن‌ابى‌طالب (ع)شرکت داشت ، از مدتى قبل ، حضرت را به ترور تهدید مى‌کرد ¹⁴ و ابن‌ملجم را که براى قتل حضرت به کوفه آمده بود ، یک ماه در خانه‌اش ساکن کرد. ¹⁵ ابن‌ملجم شبى که فرداى آن قصد کشتن على(ع) را داشت تا نزدیکى طلوع فجر با اشعث در مسجد مشاوره داشت . سپس اشعث به او گفت : در انجام کارت شتاب کن که چون صبح شود رسوا مى‌شوى . ¹⁶

وی در زمان ابوبکر، نیروهاى اسلامى با مرتدان جنگیدند و آنان را شکست دادند . در این جنگ‏ها اشعث بن قیس اسیر شد ، او را نزد ابوبکر آوردند . او به ابوبکر گفت : اگر مرا آزاد کنی و خواهرت را به ازدواج من در آوری ، تو را یاری سودمند باشم و با دشمنان تو می‌جنگم .

ابوبکرهرچند در واپسین لحظات عمر خود ، از اینکه اشعث را نکشته بود، اظهار پشیمانى کرد، زیرا با همه اینها، او را فردى مفسد مى‌دانست ، آزادش کرد و خواهرش ام فروه را که نابینا بود به همسری وی درآورد. ¹⁷

شیخ طوسى درباره او آورده است :

اشعث بن قیس الکندى در کوفه ساکن شد ، پس از پیامبر اکرم مرتّد گردید و عاقبتش این شد که خارجى و ملعون گردید. ¹⁸

امام صادق می‌فرمایند : اشعث خود در خون امیرالمؤمنین دست داشت و دخترش جعده امام حسن را مسموم کرد و پسرش محمد در خون امام حسین شرکت داشت. ¹⁹

اشعث از جمله افرادی است که مورد لعنت امام علی (ع) واقع گردیده است . او سرانجام در سال 42 قمری درگذشت .

نکته ی قابل توجه دیگری وجود دارد و آن این است که در تاریخ ، قیس بن اشعثِ دیگرى هم داریم . این قیس بن اشعث ، قیس بن اشعث بن سواد است که از اصحاب امام حسن(ع) است و غیر از قیس بن اشعث حاضر در کربلا می باشد. 20

^منابع:

1- ریحانة الادب / ج 1 /ص 129

2- الاستیعاب / ج 1 / ص 133

3- قاموس الرجال / ج 9 / ص 157

4- همان / ص 155

5- تاریخ طبری / ج 4 / ص 320

6- همان / ج 2 / ص 157

7-همان / ج 2 / ص 394

8- رجال طوسی / شیخ طوسی / ص 4

9- الامامة و السیاسة / ج‌1 / ص‌111

10- الامامة والسیاسة / ج1 / ص112

11- وقعة صفین / ص‌180

12- همان / ص480ـ481 ، الاخبارالطوال / ص188ـ189

13- اخبارالطوال / ص‌191‌ـ‌192

14- شرح‌نهج‌البلاغه / ج‌6 / ص‌254

15- تاریخ یعقوبى / ج‌2 / ص‌212

16- الاصابة / ج 1 / ص 87

17- تاریخ طبری / ج 4 / ص 316

18 – نهج البلاغه دشتی / خطبه 19 / ص 64

19- ریحانة الادب / ج 1 /ص 129

20- معجم الرجال الحدیث / ج 15 /ص 94

منابع :

الاصابه ؛ ج 1 1-

الاستیعاب ؛ ج 1 2-

اسدالغابه ؛ ج1 3-

دایرةالمعارف شیعه 4-

5- سایت مرکز فرهنگ و معارف قرآن www.maarefquran.com نوشته ابوالقاسم زرگر